Czym jest endometrioza?

Jest to choroba estrogenozależna, którą definiuje się jako migrację błony śluzowej macicy poza miejsce jej normalnego występowania [1]. Może dotyczyć od 6-15 % kobiet młodych ale również w wieku pomenopauzalnym. Diagnoza jest często bardzo opóźniona i trwa czasem nawet 20 lat.

Objawy endometriozy

Do objawów tej choroby zaliczamy:

– bóle brzucha poprzedzające menstruacje
– Bóle w czasie miesiączki
– Obfite miesiączki
– Nieregularne cykle
– Bóle w okolicy krzyżowej
– Bóle w okolicy miednicy mniejszej
– Krew w kale, krwawienie z odbytu
– Biegunki/zaparcia
– Pogorszenie jakości snu
– Ból jelit
– Niepokój i stany depresyjne
– Problemy z gospodarka insulinowo-glukozowa

Strategie terapeutyczne ograniczają się do leczenia hormonalnego. Chociaż chirurgiczne usunięcie zmian endometrialnych jest alternatywną metodą leczenia, częstość nawrotów wynosi do 50% w ciągu pięciu lat od operacji. W coraz większej liczbie badań analizowano dietę jako strategię terapeutyczną endometriozy. Pisząc o diecie możemy powiedzieć o załagodzeniu objawów ze strony układu pokarmowego oraz wpływie na obniżenie parametrów stanu zapalnego i przy tym ograniczenie bólu. Zacznijmy od problemów z układem pokarmowym.  

Endometrioza i układ pokarmowy

Często jest tak, że komórki endometrium naciekają na jelita, co skutkuje takimi zaburzeniami jak bóle brzucha, wzdęcia, biegunki i dyskomfort podczas wypróżnień. Zwykle jest tak ze kobiety z endomeriozą (nie wiedząc jeszcze o niej) mają tak sile zaburzenie ze strony układu pokarmowego, ze udają się do gastrologa- ten stwierdza IBS, zaczyna się leczenie objawowe co zmniejsza ból, ale nie leczy przyczyny. W badaniach obserwujemy związek między endometriozą, a IBS, podkreślając dwa lub więcej razy wyższe ryzyko IBS u kobiet z endometriozą w porównaniu z kobietami bez tej choroby. Kobiety ze współistniejącą endometriozą i IBS zgłaszają unikalny fenotyp objawowy. By pomóc dieta low FODMAP wydaje się skuteczna u kobiet z objawami jelitowymi i endometriozą, natomiast należy pamiętać, że ułożeniem takiej diety powinien zająć się specjalista, a jej stosowanie nie powinno trwać dłużej niż 6-8 tygodni [2,3].

Natomiast u pacjentek sprawdzi się na pewno model diety przeciwzapalnej, która obfituje głownie w:

  • Warzywa (kolorowe) postawiłabym na zielone liściaste, paprykę, czerwoną kapustę, pomidory, ogórki, jarmuż, dynie, brukselkę, cukinie, por, buraki, marchew
  • owoce – jagodowe (moc antyoksydantów)  jagody, maliny, truskawki, borówki dodatkowo morele, banany, granat, jabłka, gruszki
  • produkty pełnoziarniste – kasze, makrony (al’dente)
  • rośliny strączkowe
  •  tłuszcze – oliwa z oliwek w 4-5 posiłkach dziennie, orzechy – szczególnie włoskie, awokado, nasiona
  • ryby – od 2-6 porcji w tygodniu łosoś, dorsz, makrela
  • sery, jaja, jogurty, drób bez skóry 1-2 razy w tygodniu
  •  zioła i przyprawy- kurkuma, czosnek, cynamon, imbir  

Dodatkowa suplementacja:

Kwasy tłuszczowe Omega-3

 W ostatnich latach w kilku badaniach eksperymentalnych wykazano działanie  przeciwzapalne  wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3 (omega-3 PUFA). Zgodnie z tymi obserwacjami kwasy omega-3 PUFA mogą być bardzo odpowiednią opcją leczenia endometriozy. Dodatkowo prowadzono badanie gdzie suplementacja olejem rybim spowodowała około połowę zmniejszenia bólu u pacjentek z endometriozą. Obniżenie cytokin prozapalnych obserwuje się po wprowadzeniu 0,9g EPA i 0,6g DHA/ dzień.

Witamina C i E

W badaniu pacjentki, które otrzymywały witaminy C i E zgłaszały mniejszy ból, bolesne miesiączkowanie i dyspareunię w porównaniu z grupą placebo [4]. Wystąpił istotny spadek markerów zapalenia płynu otrzewnowego. W tych efektach mogą pośredniczyć antyoksydacyjne właściwości witamin, potencjalnie łagodzące kliniczne objawy endometriozy. Jeśli chodzi o terapeutyczne dawki tych witamin to ilość dostarczanej wit. C to 1g/dzień , natomiast wit.E to 1200 IU/dzień.

Witamina D

Stwierdzono, że kobiety z endometriozą mają niższy poziom witaminy D w surowicy w porównaniu z kobietami z łagodną endometriozą lub bez endometriozy. Istnieje kilka badań klinicznych oceniających wpływ witaminy D na ból miednicy u pacjentek z endometriozą. W badaniach  suplementacja witaminy D znacząco zmniejszyła ból miednicy u kobiet z endometriozą. Bezpieczna dawka dla populacji polskiej to 2000j.m. Warto przyjmować tą witaminę, jej synteza skórna w okresie jesienno-zimowym jest nie wystarczająca, a dostarczenie z diety jest bardzo trudne [5].

Zbilansowana i zindywidualizowana dieta to podstawa dla kobiety  z endometriozą.  Pozwala zahamować rozwój choroby, dodatkowo wygasza stany zapalne które towarzysza tej  okropnej chorobie. Dietetoterapia zawsze powinna iść w parze z leczeniem farmakologicznym. Należy również podkreślić ze dietoterapia i dodatkowa suplementacja powinna być indywidualne dla każdej pacjentki. Nie ma jednego konkretnego, dobrego modelu żywienia który może pomóc każdej kobiecie chorującej na tą chorobę.

Literatura:

  1. Chapron C, Marcellin L, Borghese B, Santulli P. Rethinking mechanisms, diagnosis and management of endometriosis. Nat Rev Endocrinol. 2019 Nov;15(11):666-682. doi: 10.1038/s41574-019-0245-z. Epub 2019 Sep 5. PMID: 31488888.
  2. Moore JS, Gibson PR, Perry RE, Burgell RE. Endometriosis in patients with irritable bowel syndrome: Specific symptomatic and demographic profile, and response to the low FODMAP diet. Aust N Z J Obstet Gynaecol. 2017 Apr;57(2):201-205. doi: 10.1111/ajo.12594. Epub 2017 Mar 17. PMID: 28303579.
  3. Ek M, Roth B, Ekström P, Valentin L, Bengtsson M, Ohlsson B. Gastrointestinal symptoms among endometriosis patients–A case-cohort study. BMC Womens Health. 2015 Aug 13;15:59. doi: 10.1186/s12905-015-0213-2. PMID: 26272803; PMCID: PMC4535676.
  4. https://www.mdpi.com/1118224
  5. Nodler JL, DiVasta AD, Vitonis AF, Karevicius S, Malsch M, Sarda V, Fadayomi A, Harris HR, Missmer SA. Supplementation with vitamin D or ω-3 fatty acids in adolescent girls and young women with endometriosis (SAGE): a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. Am J Clin Nutr. 2020 Jul 1;112(1):229-236. doi: 10.1093/ajcn/nqaa096. PMID: 32453393; PMCID: PMC7326593.
Tagi: